Van ‘energiearmoede’ is sprake als huishoudens een laag inkomen hebben in combinatie met hoge energierekeningen of een woning die onvoldoende energiezuinig is. Bij 550.000 huishoudens, zo'n 7 procent van het totaal, is daarvan sprake, concludeert TNO.

De huishoudens geven gemiddeld 13 tot 20 procent van hun inkomen uit aan energie, terwijl dat voor alle huishoudens gemiddeld 5 procent is. Het zijn vaak eenoudergezinnen.

Op basis van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) stelt TNO dat het probleem zich vooral buiten de Randstad voordoet. In delen van Zeeland en het noorden, oosten en zuidoosten van het land zijn meer energiearme huishoudens dan in de grote steden. 

De twintig meest energiearme gemeenten liggen vrijwel allemaal in het noordoosten. Pekela staat bovenaan. Dat is duidelijk anders dan bij inkomensarmoede, waarbij de top 10 wordt gedomineerd door de grote steden in de Randstad plus een aantal grotere steden in het oosten van het land.

Binnen de groep van energiearme gezinnen hebben ongeveer 250.000 huishoudens een relatief laag inkomen én een woning met lage energiekwaliteit én hoge energiekosten. Bij ongeveer 140.000 huishoudens is sprake van ‘verborgen energiearmoede’: deze mensen kunnen vanwege financiële problemen minder energie consumeren dan ze zouden willen.

Om beter zicht te krijgen op energiearmoede is het volgens TNO van belang niet alleen naar de betaalbaarheid van de energierekening te kijken, maar ook naar de kwaliteit van de woning en de mogelijkheden van bewoners om die te verduurzamen.

Uit het onderzoek blijkt dat bijna de helft van de Nederlanders niet in staat is zelf de woning duurzamer te maken. Dat kunnen huurders zijn die in slecht geïsoleerde huizen wonen en afhankelijk zijn van de verhuurder of die willen investeren in het energiezuinig maken van een woning. Of eigenaren van energieslurpende huizen die het geld niet hebben om in duurzaamheid te investeren.

Driekwart van de energiearme huishoudens woont in een huis van een woningcorporatie. Slechts 12 procent bezit een koopwoning en evenzoveel huishoudens huren particulier.

Bij elkaar opgeteld gaat het om 48 procent van de bevolking. Het is niet altijd een kwestie van inkomensarmoede, die bij ongeveer 15 procent van alle huishoudens voorkomt. Energiearmoede en inkomensarmoede hebben met elkaar te maken, maar vallen lang niet altijd samen.

Energiearmoede komt bijvoorbeeld veel geconcentreerder voor. Zo is in slechts vijf gemeenten en 7 procent van de wijken in Nederland meer dan 10 procent van de huishoudens energiearm. Dat maakt gericht beleid per gemeente of regio eenvoudiger.

,,Een groot deel van hen heeft op dit moment geen probleem met het betalen van hun energierekening”, zegt TNO-onderzoeker Peter Mulder. ,,Maar als de gasprijs verder gaat stijgen, zal een deel van de huishoudens uit deze groep alsnog een betalingsprobleem krijgen. Door met gericht beleid juist nu meer huizen te verduurzamen kunnen we dat voorkomen. Daarmee bestrijden we deze energiearmoede en helpen we de energietransitie op gang.”